Đa dạng hóa mô hình xét nghiệm HIV: Những tiện ích từ mô hình xét nghiệm HIV online

Tháo gỡ những rào cản xét nghiệm HIV.

Trong công tác phòng chống HIV/AIDS, xét nghiệm HIV được xem là một trong những “mắt xích” vô cùng quan trọng nhằm hướng tới kiểm soát dịch HIV/AIDS bền vững vào năm 2030. Chỉ có xét nghiệm mới giúp người bệnh biết được tình trạng của mình để có thể có các biện pháp điều trị kịp thời và giảm nguy cơ lây truyền HIV cho người khác. Song sự kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV là lý do khiến nhiều người vẫn còn chần trừ việc đi xét nghiệm dù biết bản thân thuộc nhóm đối tượng nguy cơ cao lây nhiễm HIV. Họ lo ngại việc mình tìm đến các cơ sở khám, xét nghiệm, điều trị HIV, rồi kết quả xét nghiệm của mình bị lộ ra ngoài sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống, công việc của bản thân và gia đình. Và chính điều đó đã trở thành rào cản lớn trong công tác phòng chống HIV/AIDS nói chung và công tác xét nghiệm HIV nói riêng.  Dẫn đến hiện nay tỷ lệ người dân đi xét nghiệm HIV tự nguyện vẫn còn thấp. Chính từ những lo ngại đó đã khiến nhiều người thuộc nhóm đối tượng nguy cơ cao lây nhiễm HIV luôn phải sống trong tâm lý hoang mang, lo lắng khi chưa xác được tình trạng của mình có bị lây nhiễm HIV hay không. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của người bệnh bởi khi phát hiện muộn họ có thể đã bị mắc nhiều bệnh nhiễm trùng cơ hội (hay còn gọi là HIV tiến triển) gây khó khăn trong điều trị và là nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng. Chia sẻ tại hội thảo Tăng cường quản lý HIV tiến triển tại Việt Nam ngày 11/7/2023, bà Phan Thị Thu Hương – Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã cho biết người bệnh khi được đưa vào điều trị HIV, có tới 20-30% người được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn, họ đang gặp những khó khăn về tiếp cận với xét nghiệm, truyền thông và rào cản kỳ thị.

Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 đặt ra 03 mục tiêu 95-95-95 là: 95% người nhiễm HIV biết tình trạng nhiễm HIV của mình; 95% người chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc ARV; 95% người điều trị bằng thuốc ARV đạt tải lượng virus dưới ngưỡng ức chế. Trong đó, xét nghiệm phát hiện HIV được coi là yếu tố đầu vào cho các mục tiêu 95-95-95. Chính vì vậy, việc đa dạng hóa các mô hình xét nghiệm HIV luôn được ngành Y tế đặc biệt quan tâm, góp phần đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS, giảm số người mới nhiễm HIV và tử vong liên quan AIDS, chấm dứt dịch AIDS tại Việt Nam vào năm 2030, giảm tối đa tác động của dịch HIV/AIDS đến sự phát triển kinh tế – xã hội.

Triển khai kế hoạch thực hiện công tác phòng, chống mại dâm, HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh Bắc Giang năm 2024, Sở Y tế đã đề ra mục tiêu mở rộng và đa dạng hóa các loại hình tư vấn xét nghiệm HIV, đẩy mạnh xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng, tự xét nghiệm; tăng tỷ lệ người nhiễm HIV trong cộng đồng biết tình trạng HIV của mình; giám sát chặt chẽ tình hình diễn biến dịch HIV/AIDS ở các nhóm có hành vi nguy cơ cao.

Giao diện trang Website https://tuxetnghiem.vn

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh các mô hình tư vấn và xét nghiệm HIV được triển khai đa dạng bao gồm: Xét nghiệm trong các cơ sở y tế, xét nghiệm HIV dựa vào tổ chức cộng đồng. Đặc biệt từ tháng 4/2022, chương trình cung cấp test HIV bằng dịch miệng miễn phí với hình thức đặt test trực tuyến qua Website: tuxetnghiem.vn bắt đầu được triển khai tại tỉnh Bắc Giang. Đây được xem là một trong những giải pháp rất ý nghĩa, phần nào tháo gỡ những rào cản trong xét nghiệm HIV. Nếu như trước đây, người dân phải tìm đến tận các cơ sở y tế hoặc đăng ký tại các nhóm cộng đồng khi muốn xét nghiệm phát hiện HIV. Thì nay với quy trình cung cấp test đảm bảo tính bảo mật, nhanh chóng, thuận tiện, chỉ cần thông qua chiếc điện thoại thông minh hay máy tính có kết nối mạng internet, người dân đã có thể tự đánh giá nguy cơ nhiễm HIV và tự xét nghiệm HIV qua bộ test nhanh. Đây là hình thức tự xét nghiệm HIV tại nhà hoàn toàn miễn phí. Để phát huy hiệu quả vai trò của xét nghiệm trong công tác phòng chống HIV/AIDS, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đã tổ chức cung cấp sinh phẩm tự xét nghiệm HIV qua website http://tuxetnghiem.vn tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước để những người dân có hành vi nguy cơ nhiễm HIV có thể tự làm xét nghiệm HIV và được kết nối làm xét nghiệm khẳng định bị nhiễm HIV.

Có thể nói, việc đa dạng hoá các mô hình tư vấn, xét nghiệm HIV sớm để biết tình trạng nhiễm HIV là việc làm hết sức quan trọng trong dự phòng sự lây lan HIV sang người khác, ngăn chặn nguồn lây nhiễm ra cộng đồng.

Những kết quả ghi nhận từ mô hình tự xét nghiệm HIV

Trang website https://tuxetnghiem.vn được xây dựng bởi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Cục Phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế. Với thiết kế khoa học và dễ sử dụng, khách hàng sau khi truy cập vào trang sẽ tiến hành đăng ký tài khoản của cá nhân và sử dụng các dịch vụ được cung cấp: Các vật dụng can thiệp giảm hại (bao cao su, chất bôi trơn, bơm kim tiêm, test tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng (Test Oral Quick); tư vấn xét nghiệm HIV, điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP); chuyển gửi điều trị ARV. Ðồng thời, kết nối các dịch vụ đi kèm như: xét nghiệm khẳng định HIV, Methadone, các cơ sở điều trị ARV, các cơ sở điều trị PrEP… Trên trang còn công khai hotline của chương trình, thường trực có các cán bộ tư vấn kịp thời cho khách hàng. Sau khi được cán bộ y tế quản lí trang web xác nhận thông tin tài khoản, khách hàng được cấp test miễn phí thông qua tài khoản đã đăng kí. Khách hàng có thể trực tiếp đến nhận test tại cơ sở y tế hoặc nhận qua đường bưu điện

Sau khi nhận test, khách hàng tự làm xét nghiệm HIV tại nhà bằng dịch miệng theo hướng dẫn và gửi kết quả xét nghiệm lên tài khoản cá nhân của mình trên website để được tư vấn tiếp theo vào các dịch vụ phù hợp như Prep, các bệnh lây truyền qua đường tình dục, điều trị ARV, điều trị Viêm gan C… Nếu kết quả có phản ứng, khách hàng sẽ được tư vấn làm xét nghiệm khẳng định. Nếu kết quả khẳng định dương tính, khách hàng sẽ được tư vấn, kết nối chuyển điều trị ARV. Khách hàng có kết quả âm tính, tiếp tục được tư vấn dự phòng HIV, điều trị PrEP.

Anh P.T.L (Lục Ngạn) là khách hàng đã sử dụng dịch vụ tự xét nghiệm HIV tại nhà chia sẻ anh vốn rất hoang mang, lo lắng về việc mình có thể đã bị lây nhiễm HIV nhưng lại rất ngại đến các cơ sở y tế để được tư vấn, hướng dẫn và xét nghiệm. Rất may khi thông qua một người bạn anh đã được biết đến dịch vụ xét nghiệm online này. Anh đã lập tức truy cập vào trang Website và sử dụng dịch vụ rất dễ dàng, thuận tiện, nhanh chóng. Và may mắn hơn khi kết quả tự xét nghiệm trong lần đầu tiên là âm tính. Mặc dù vậy, nhờ được tư vấn cặn kẽ nên anh đã nhận thức rõ hơn về nguy cơ lây nhiễm cũng như sự cần thiết và lợi ích của việc điều trị dự phòng lây nhiễm HIV.

Dễ dàng sử dụng, thuận tiện và nhanh chóng đó là những chia sẻ của nhiều khách hàng khi sử dụng dịch vụ xét nghiệm online. Lũy tích tính đến tháng 4/2022 đến nay, số khách hàng truy cập trang Website tự xét nghiệm là 632 lượt người, số khách hàng giao dịch thành công và nhận test tự xét nghiệm 527 người, và có 102 khách hàng đã gửi kết quả tự xét nghiệm lên hệ thống trong đó 10 ca có phản ứng.

Bác sỹ Vũ Văn Xuân, Phó Trưởng khoa Phòng chống HIV/AIDS, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cho biết nhờ việc mở rộng và đa dạng hóa các loại hình tư vấn xét nghiệm HIV, đẩy mạnh xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng, tự xét nghiệm cùng với tăng cường công tác xét nghiệm HIV trong các cơ sở y tế, nên số người người nhiễm HIV trong cộng đồng tiếp tục được phát hiện, ngày càng có người nhiễm HIV biết sớm tình trạng HIV và tham gia điều trị sớm ARV góp phần giảm nguy cơ lây nhiễm HIV trong cộng đồng.

Theo báo cáo của Sở Y tế Bắc Giang tại hội nghị tổng kết công tác y tế 6 tháng đầu năm, Tính đến hết tháng 6/2024, lũy tích toàn tỉnh Bắc Giang đã phát hiện được 3.725 người nhiễm; có 1.382 người đã tử vong do AIDS; số người nhiễm HIV còn sống là 2.343 người. Số người nhiễm HIV/AIDS còn sống đang có mặt tại địa phương là 1.662 bệnh nhân, số ca nhiễm HIV mới được phát hiện là 33 người, tỷ lệ nhiễm HIV trong cộng đồng là 0,08%.

Trong những năm gần đây, ngành Y tế đã tập trung mở rộng mạng lưới phòng xét nghiệm được phép khẳng định HIV. Đầu tư trang thiết bị và nâng cao năng lực cán bộ phòng xét nghiệm để đảm bảo đủ điều kiện thực hiện xét nghiệm khẳng định HIV dương tính. Việc mở rộng phòng xét nghiệm khẳng định đã giúp rút ngắn thời gian trả kết quả xét nghiệm khẳng định, tránh mất dấu người nhiễm HIV sau xét nghiệm HIV dương tính, tăng tỷ lệ kết nối thành công người nhiễm HIV đến cơ sở điều trị.

Đặc biệt, ngành Y tế đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân biết đến và hiều rõ về tính bảo mật thông tin của mô hình tự xét nghiệm HIV tại nhà. Từ đó, người dân có thể tuyệt đối yên tâm và tin tưởng khai báo thông tin cá nhân, thuận lợi cho quá trình tiếp cận, hỗ trợ kết nối với dịch vụ sau xét nghiệm.